Postawy uprawy ziół

Zioła niewątpliwie stanowią ważny dodatek w kuchni podczas przygotowywania różnych potraw. Mają również właściwości lecznicze, dlatego pijemy sporządzone z nich napary, wrzucamy do wody świeże listki mięty, a lemoniadę słodzimy dodając stewii. Posadzone w ogrodzie  będą zawsze ‘w pogotowiu’, a ponadto będą stanowiły walory ozdobne. W tym wpisie na blogu przedstawimy kilka wskazówek, jak zacząć, a także kilka najpopularniejszych ziół do uprawy. Czytaj dalej, aby uzyskać informacje na temat tworzenia własnego ogrodu ziołowego!

Jeżeli wybraliśmy już gatunki i miejsce uprawy ziół pora przygotować dla nich stanowisko! Klasyczne zioła kuchenne ogólnie rzecz biorąc potrzebują podobnych warunków, jednak niektóre ich wymagania są odmienne. Większość ziół do wzrostu potrzebuje stanowiska ciepłego, słonecznego i osłoniętego od wiatru, gleby przepuszczalnej i zasobnej w składniki pokarmowe oraz regularnego podlewania. Trzeba jednak pamiętać, że zioła mogą  pochodzić z różnych stref klimatycznych co wiąże się ze specyficznymi  warunkami uprawy.

Podstawy uprawy ziół

Uprawa ziół jak każda inna hodowla roślin opiera się o te same parametry. Dobór odpowiedniego stanowiska i gleby, odpowiednia pielęgnacja – nawożenie, nawodnienie, ochrona przed chorobami i szkodnikami oraz przycinanie. Uprawiając zioła pamiętajmy o stałym ich doglądaniu w celu wczesnego wykrycia ewentualnych szkodników i chorób. Do oprysków najlepiej używajmy preparatów przeznaczonych do upraw ekologicznych. Zawsze przestrzegajmy też okresów karencji i prewencji. Chcąc mieć bujne zioła przycinajmy je regularnie, zapewni im to rozkrzewianie i zdrowy wzrost.
Podstawową zasadą komponowania ogrodu ziołowego (czy jakiegokolwiek innego) jest dobór roślin o podobnych wymaganiach.  Pod względem wymagań klimatycznych zioła możemy podzielić na te pochodzące z umiarkowanej strefy klimatycznej odpowiadającej naszemu klimatowi oraz te, które pochodzą z rejonów o cieplejszym klimacie
Do pierwszej strefy będą należały zioła, które naturalnie występują w naszym środowisku, będą to np. mięta, lebiodka czy dziewanna. Rośliny te są wytrzymałe, dość dobrze zimujące i znoszące wiosenne przymrozki. Druga grupa to rośliny wymagające długiego okresu wegetacji. Należą do nich  m. in. papryka roczna, tymianek i majeranek.  Zioła te zazwyczaj uprawiamy z rozsady, w tunelach lub pomieszczeniach. Część z nich może zimować w gruncie jednak bardzo ważne będzie tutaj odpowiednie stanowisko lub też dobre zabezpieczenie roślin na zimę.
W odniesieniu do wymagań wodnoglebowych rośliny ziołowe możemy podzielić na cztery strefy: normalną, suchą, hummusu i wodną.  Podział na strefy sprawdzi się zwłaszcza podczas tworzenia ziołowego skalniaka. Dwie pierwsze strefy przeznaczone są dla roślin śródziemnomorskich, strefa humusu  jest stanowiskiem dla roślin preferujących glebę bogatą w składniki odżywcze, a strefa wodna to ta znajdująca się  w przybrzeżu oczek wodnych i na obszarach podmokłych i bagiennych.
Strefa normalna składa się z luźnej, dobrze przepuszczalnej gleby. Na skalniaku powinna mieć swoje miejsce pomiędzy strefą suchą, a strefą hummusu. Zioła, które będą należały do tej strefy to przede wszystkim hyzop, lawenda, bylice i kocanka.

Strefa sucha to dobrze przepuszczalne, kamieniste, ubogie i suche podłoże umożliwiające szybki odpływ wody. Powinny się w niej znaleźć takie zioła jak tymianek, oregano, szałwia czy cząber. Te zioła doskonale radzą sobie w takich warunkach, a do rozwoju potrzebują minimalnych ilości substancji odżywczych i wody. Tworząc ziołowy skalniak strefa ta powinno zostać umieszczona na szczycie.
Strefa hummusu powinna się znajdować na dole skalniaka. Jest odpowiednia dla ziół o większych wymaganiach pokarmowych takich jak bazylia, pietruszka, estragon, kolendra, szczaw, szczypiorek, stewia, werbena, kocimiętka, trawa cytrynowa czy mięta. Rośliny te lubią podłoże żyzne wzbogacone kompostem. Zioła tej strefy sadzimy na skalniaku dopiero po ustąpieniu przymrozków, po uprzednim wzbogaceniu gleby nawozem organicznym.
Strefa wodna to obszar znajdujący się w obrębie oczek wodnych lub bagnista strefa u stóp skalniaka. Jest to teren wilgotny, podmokły. W takich warunkach doskonale odnajdą się rukiew wodna, przetacznik bobowniczek i mięta nadwodna.
Hodując zioła w domu pamiętajmy by nie narażać ich na nagłe skoki temperatur i nawozić stosując nawozy ekologiczne przeznaczone do ziół zgodnie z instrukcją na opakowaniu.
Parametry  popularnych ziół

TYMIANEK POSPOLITY  (Thymus vulgaris)

Tymianek jest krzewinką dorastającą wysokości 20-40cm. Kwitnie od maja do września drobnymi różowymi lub fioletowymi kwiatami. Jest rośliną miododajną wydzielającą przyjemny, tymolowy zapach.
Stanowisko: ciepłe, nasłonecznione, o wystawie południowej, osłonięte od wiatru
Gleba: ciepła, piaszczysto-gliniasta, lekka, zasobna w wapń
Temperatura: w Polsce stosunkowo dobrze zaaklimatyzowany do całorocznej uprawy gruntowej, ma jednak tendencje do wymarzania zwłaszcza w chłodnych rejonach kraju.
Zastosowanie: świeże i suszone ziele tymianku używa się do przyprawiania zup, sosów, sałatek, mięs, wędlin, serów, używa się go do aromatyzowania żywności i likierów. Tymianek wykorzystuje się również w kosmetyce w preparatach do skóry tłustej i mieszanej, trądzikowej, w produktach do higieny jamy ustnej. W lecznictwie tymianek wykorzystywany jest w przypadku nieżytu górnych dróg oddechowych – jest  w składach syropów przeciwkaszlowych i ułatwiających odksztuszanie i w składach mieszanek do płukania jamy ustnej i gardła
Właściwości: wykrztuśne, bakteriobójcze, grzybobójcze

OREGANO, LEBIODKA POSPOLITA (Origanum vulgare)

Oregano jest rośliną wieloletnią wyrastającą do 80 cm wysokości. Kwitnie od czerwca do września drobnymi różowymi lub różowoliliowymi kwiatami w postaci podbaldachów. Roślina miododajna - jedna z ulubionych roślin pszczelich. Ma mocny, aromatyczny zapach tymolowy.
Stanowisko: nasłonecznione, osłonięte od wiatru
Gleba: żyzna, lekka lub średniozwięzła, przepuszczalna, dostatecznie wilgotna (wymaga dużo wilgoci)
Temperatura: lebiodka jest rośliną klimatu umiarkowanego pospolicie występującą w Polsce, dlatego jak najbardziej nadaje się do amatorskiej uprawy ogrodowej
Zastosowanie: w kuchni jako przyprawa do mięs, warzyw, pizzy, sosów. Oregano stosowane jest w do leczenia górnych dróg oddechowych, w kaszlu w preparatach wykrztuśnych, w dolegliwościach przewodu pokarmowego, w stanach zapalnych jamy ustnej, w świądzie skóry i przy trudno gojących się ranach.
Właściwości: napotne, przeciwzapalne, wykrztuśne, bakteriobójcze

LAWENDA LEKARSKA (Lavandula officinalis)

Lawenda to silnie rozgałęziony półkrzew dorastający 30-60 cm pochodzący z ciepłych rejonów klimatu śródziemnomorskiego.  Kwitnie od lipca do sierpnia  ciemno- lub jasnofioletowymi kwiatami. Wydziela silny, aromatyczny zapach.
Stanowisko: dobrze nasłonecznione, o wystawie południowej, ciepłe, zaciszne
Gleba: średniozwięzła, przepuszczalna, ciepła, bogata w związki wapnia o pH 6,7-7,5, próchniczna, dobre będą lessy, rędziny, lżejsze mady, nie nadaje się na gleby ciężkie, zimne, kwaśne, z wysokim poziomem wód gruntowych, gdzie słabo rośnie i łatwo wymarza
Temperatura: ma duże wymagania cieplne, problem z wymarzaniem może pojawić się podczas mroźnych i bezśnieżnych zim w przypadku okrywy śnieżnej dorosłe rośliny wytrzymują temperatury do  -30℃
Zastosowanie: lawendę i olejek lawendowy stosuje się przede wszystkim w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym i w aromaterapii. W lecznictwie lawendy używa się w problemach z układem trawiennym, w bólach brzucha, wzdęciach  i kolce jelitowej. Wykorzystuje się ją także w leczeniu chorób nerwicowych.
Właściwości: przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, uspokajające, ściągające, rozkurczowe

Znając podstawowe parametry, na które należy zwrócić uwagę rozpoczynając uprawę ziół możemy zabierać się do roboty! Dobór odpowiedniego stanowiska, dostosowanie gleby oraz regularna pielęgnacja pozwoli nam cieszyć się świeżymi ziołami na co dzień. Zastosowanie odpowiednich gatunków da nam ulubione walory smakowe oraz możliwość sporządzenia leczniczego ziołowego naparu. Dodatkowo sprawi, że nasz ogród będzie nie tylko pełen funkcjonalnych roślin ale również będzie zachwycał kolorami i zapachami.